á
â
ă
ä
ç
č
ď
đ
é
ë
ě
í
î
ľ
ĺ
ň
ô
ő
ö
ŕ
ř
ş
š
ţ
ť
ů
ú
ű
ü
ý
ž
®
€
ß
Á
Â
Ă
Ä
Ç
Č
Ď
Đ
É
Ë
Ě
Í
Î
Ľ
Ĺ
Ň
Ô
Ő
Ö
Ŕ
Ř
Ş
Š
Ţ
Ť
Ů
Ú
Ű
Ü
Ý
Ž
©
§
µ
Nie pamiętam czasów komuny, ale pamiętam biedę i beznadzieję początku lat 90-tych, dlatego zwłaszcza ta część reportażu poświęcona transformacji ustrojowej, prywatyzacji, reformom i zamykaniu PGR-ów oraz hiperinflacji i rosnącego lawinowo bezrobocia, poruszyła mnie najbardziej.
Nie mam wątpliwości, że jest to reportaż niezwykle potrzebny. Wymagał wielu lat pracy, zbierania materiałów, wielogodzinnego przesiadywania w archiwach, podróży wzdłuż i wszerz Polski i tysięcy godzin rozmów.
Do reportażu z pewnością będę wracać. Jest to ten rodzaj twórczości, której nie da się po prostu przeczytać i odłożyć na półkę. Pozostaje w człowieku na długo.
Największym atutem książki jest perspektywa, jaką przyjął autor. (...) Bartosz Panek unika skrajności i jednostronnych ocen, wybierając środek – pokazuje zarówno biedę, jak i okresy względnego dobrobytu, możliwości, jakie dawały PGR-y, jak i problemy, które w nich narastały. Dzięki temu powstaje wielowymiarowy obraz, który daleki jest od uproszczeń.
Reportaż nie przedstawia jednolitej, schematycznej wizji pegeerów. Wręcz przeciwnie – ukazuje różnorodność doświadczeń ludzi, którzy tam żyli i pracowali. Znajdziemy tu historie sukcesów i awansu społecznego, ale także dramaty, poczucie bezradności i rozczarowania. Autor zostawia czytelnikowi przestrzeń do refleksji, nie narzucając jednoznacznych ocen.
Na szczególną uwagę zasługuje konstrukcja książki. Pierwsza część przybliża życie codzienne w czasach funkcjonowania PGR-ów, druga zaś skupia się na ich rozpadzie po przemianach ustrojowych w Polsce i skutkach, jakie ten proces wywołał w życiu konkretnych ludzi oraz całych społeczności. Ten kontrast pozwala lepiej zrozumieć, jak wielkie piętno odcisnęła likwidacja pegeerów i dlaczego pamięć o nich do dziś budzi tyle emocji.
To reportaż, który nie tylko dostarcza wiedzy, ale także skłania do namysłu nad mechanizmami społeczno-ekonomicznymi, które kształtowały polską rzeczywistość po II wojnie światowej i po roku 1989. Jest to książka rzetelna, dobrze napisana i niezwykle potrzebna.
Serdecznie polecam.
** 19:16 * 26.08.2025 * 76/2025 *